Selçuk Eski Tekel Binası

Selçuk Eski Tekel Binası

Eski Tekel Binası, Selçuk İlçesi, İsa Bey Mahallesi, Namık Kemal Caddesi üzerinde konumlanıyor. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgulama Sistemi verilerine göre 284 ada 6 parsele kayıtlı olup, 518 metrekarelik parsel alanına sahiptir.

Tarihçe

19. yüzyılın ikinci yarısında, İzmir-Aydın demiryolunun yapımı sırasında inşa edilen eski tekel binası, Osmanlı döneminde reji ambarı olarak kullanılmıştır. Yapı, Selçuk Tren İstasyonu'nun açılması sonrası, kente gelen tütün ve incirleri depolamak amacıyla yapılmıştır. Cumhuriyet döneminde Tekel'e devredilerek, 1985 yılına kadar tütün ambarı olarak kullanılmıştır. 1985 yılı sonrası tasfiye edilerek, 10 Ağustos 1992 tarihinde Maliye Bakanlığı'ndan Kültür Bakanlığı'na Etnografik Müze ve Kütüphane olarak kullanılması için tahsis edilmiştir. İzmir 1 No.lu Koruma Kurulu tarafından 4 Mart 1993 tarihli kararı ile tescillenen yapı, Tarım Kültürleri Müzesi olarak düzenlenmek üzere büyük ölçüde restore edilmiştir. Ancak daha sonra bu projeden vazgeçilmiştir. 14 Şubat 2007 tarihinde yapı, Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan Selçuk Belediyesi'ne devredilmiştir. Selçuk Belediyesi tarafından iç mekânda ve cephelerde yenilemeler yapılarak, Selçuk'un 8000 yıllık geçmişini ve kültürel mirasının tanınması ve korunması amacıyla Selçuk Efes Kent Belleği Merkezi olarak yeniden işlevlendirilmiştir. İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) tarafından desteklenen projenin, Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon Projesi Yaşar Üniversitesi tarafından hazırlanmıştır. Kaymakamlık, Selçuk-Efes Kültür ve Turizm Vakfı, Ticaret Odası ve PATUYAB gibi kurum ve kuruluşlarca da desteklenen merkez, 04.09.2012 tarihinde açılmıştır. Kent Belleği olarak yeniden tasarlanan yapının kurulması için kapsamlı bir çalışma yapılmıştır. İlçeye ilgi duyan ve yaşayanlarla sözlü tarih görüşmeleri, yemek, müzik vb. kültürler üzerine çalışmalar, çeşitli atölyeler yapılmıştır. Akademik Danışma Kurulu toplantıları yapılarak, kent müzeleri ve kent arşivlerinde çalışan birçok bilim insanından görüş ve destek alınmıştır. Bunların yanı sıra İstanbul, İzmir ve Ankara'da bulunan arşivlerden belgeler alınmıştır.

Selçuk'un belli bir dönemdeki ekonomik, sosyal ve politik yapısını yansıtan önemli bir endüstri mirası özelliği gösteren ve ilçenin ilk sivil mimari örneği olan yapı, taş bina üzeri ahşap çatı ve kiremitle kaplıdır. Kat bölmeleri ahşap olup, pencere sövelerinde tuğla işçiliği görülmektedir. Üç kattan oluşan yapının zemin katında, binanın kimliğini yansıtan tütün ve tütüne dair eşyalar, hikâyelerden oluşan sergi salonu yer almaktadır. Ayrıca bu katta sözlü tarih çalışmalarına dayalı hazırlanan belgesel filmler gösterilmekte ve Ege Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nden Prof. Dr. Melek Göregenli ve ekibi tarafından hazırlanan 'Selçuk'un Zihinsel Temsilleri' adlı çalışma sergilenmektedir. Birinci katta arşiv, kütüphane ve sergi panoları yer almaktadır. İkinci katta ise sergi ve konferans salonu yer almaktadır. Günümüzde tam bir 'Kent Belleği' işlevini üstlenen yapıda, toplumun her kesimine hitap eden konferans, söyleşi, sempozyum, süreli ve süresiz sergiler, atölyeler, çeşitli şiir ve müzik dinletileri gibi, kültür ve sanat etkinlikleri düzenlenmektedir. Bu etkinliklerin yanında sürekli genişleyen basılı ve dijital arşivi ile de kent kimliğine katkı vermeye devam etmektedir. 1993 tarihli kararın yanında İzmir 1 No.lu Koruma Kurulu tarafından 16.04.2001 tarih ve 9243 sayılı karar ile tescillenmiştir